Тілашар

Естеу сақтау үшін тіл қажет

Мектептегі алғашқы күндер адамдардың көбісінің есінде. Алайда, оған дейін не болғаны - есте жоқ. Өміріміздің алғашқы жылдары не болғаны есімізде жоқ десек те болады. Бірақ неге бұлай? Неге біз кішкентай кезімізде бастан кешкен оқиғаларды есімізге түсіре алмаймыз? Мұның себебі – біздің есте сақтау қабілетімізде. Тіл мен есте сақтау, шамамен, бір уақытта дамиды. Бір нәрсені еске түсіру үшін, адамға тіл керек. Яғни, бастан кешкен оқиғалары үшін сөз қажет. Ғалымдар балалармен түрлі тестілер өткізген. Олар қызықты жайттарды ашқан. Балалар сөйлеуді үйрене салып, оған дейін не болғанын ұмытып қалады екен. Демек, сөйлеп үйренген сәт – естеліктердің басы болып табылады ғой. Өмірдің алғашқы үш жылында балалар көп нәрсені үйренеді. Олар күн сайын жаңа нәрселерді үйренеді. Сондай-ақ, осы жаста олар өте маңызды тәжірибелерді жинақтайды. Әйтсе де, оның бәрі ұмыт болады. Психологтар бұл феноменді инфантилді амнезия деп атайды. Балалар атай алатын заттарды ғана есте сақтап қалады. Жеке естеліктерді автобиографиялық есте сақтайды. Ол күнделік сияқты қызмет атқарады. Онда біздің өміріміз үшін маңызды заттар сақталады. Сонымен қатар, автобиографиялық жад біздің жеке тұлғамызды да қалыптастырады. Бірақ оның дамуы ана тілін үйренуге байланысты. Тек тілдің көмегімен ғана біз есте сақтау қабілетімізді белсендіре аламыз. Бала кезімізде бастан кешірген ақпараттар, әрине, жоғалған жоқ. Олар біздің миымыздың бір жерінде сақталған. Бірақ біз оларды қайта еске түсіре алмаймыз - расында өкінішті, иә?