Тілашар

Эсперанто жасанды тілі

Ағылшын тілі - заманымыздың ең басты жаһандық тілі. Оның көмегімен барлық адамдар бір-бірімен түсінесе алады деп саналады. Бірақ басқа тілдер де мұндай мақсатқа жеткісі келеді. Мысалы, жасанды тілдер. Жасанды тілдерді мақсатты түрде жетілдіріп, құрастырады. Яғни, оларды құрастырудың белгілі бір мақсаты бар. Жасанды тілдерді әртүрлі тілдерді араластыру арқылы құрастырады. Соның арқасында олар адамдардың көпшілігіне оқуға қолжетімді болу керек. Жасанды тілдің мақсаты, осылайша, халықаралық коммуникация болып табылады. Ең кең тараған жасанды тіл – эсперанто. Ол алғаш рет 1887 жылы Варшавада таныстырылған болатын. Оның негізін қалаушы - доктор Людвиг Л.Заменгоф. Ол өзара қарама-қайшылықтардың (әлеуметтік) басты себебі - жеткіліксізөзара түсiнiстiк деп есептеді. Сондықтан, ол халықтарды біріктіретін, ортақ тіл жасап шығарғысы келді. Барлық адамдар ол тілде бір-бірімен тең дәрежеде сөйлесуі керек еді. Доктордың лақап аты Эсперанто болатын, бұл «үміттенуші» дегенді білдіреді. Бұл оның арманына қаншалықты қатты сенгендігін көрсетеді. Алайда, өзара түсіністіктің әмбебап құралы туралы идея ежелден бар. Осы уақытқа дейін әртүрлі жасанды тілдер құрастырылды. Толеранттылық пен адам құқықтары сияқты мақсаттар да бұл тілдермен байланысты. Бүгінде, эсперанто тілінде 120 астам елдің адамдары сөйлей алады. Эсперантоға қатысты сыни да пікірлер бар. Мысалы, оның 70% сөздік қорының роман тілінен алынғандығы. Эсперантоны құрастыруға үндіеуропалық тілдер де айтарлықтай септігін тигізді. Бұл тілді игерген адамдар бір-бірімен конгресстерде және жиналыстарда сөйлеседі. Кездесулер мен дәрістер жиі ұйымдастырылып тұрады. Эсперантоны меңгеруге қызуғушылығыңыз оянды ма ма? Ĉu vi parolas Esperanton? – Jes, mi parolas Esperanton tre bone!