Тілашар

Ойлау және тіл

Біздің ойлау жүйеміз тікелей тілге байланысты. Ойлау кезінде, біз өзімізбен өзіміз «сөйлесеміз». Осылайша, тіл бізді көру қабілетімізге ықпал етеді. Біз тілдеріміздің алуан түрі болсада, бәріміз бірдей ойлана аламыз ба? Немесе біз әртүрлі тілдерде сөйлегендіктен, ойларымыз да әртүрлі бола ма? Әр халықтың өз сөздік қоры бар. Кейбір тілдерде белгілі бір сөздер мүлдем кездеспейді. Жасыл мен көк түсті ажырата алмайтын халықтар бар. Олар екі түрлі түсті сипаттау үшін бір сөзді қолданады. Олар түстерді басқа ұлттарға қарағанда нашар ажыратады! Олар түстің реңктері мен аралас түстерді теңестіре алмайды. Тіпті, оларға түсті сипаттау оңайға түспейді. Ал кейбір тілдерде сан есім өте аз болады. Бұл тілдерде сөйлейтін адамдар есеп-қисапқа шорқақтау келеді. Тіпті, сол мен оңды ажырататын сөздері жоқ тілдер бар. Ол тілдерде сөйлейтіндер солтүстік пен оңтүстік, батыс пен шығыс сөздерін пайдаланады. Олар географиядағы бағыт-бағдарды өте жақсы меңгерген. Әйтсе де, оң мен сол деген ұғымды түсінбейді. Әрине, ойлау қабілетімізге тек тіл ғана әсер етпейді. Біздің қоршаған ортамыз бен күнделікті өміріміз ойлау қабілетімізді қалыптастырады. Тіл қандай рөл атқарады? Ол біздің ойымызды шектей ме? Әлде, біз тек өзіміз ойлайтын нәрселерге ғана сөз табамыз ба? Мұның себебі неде, әсері қандай? Бұл сұрақтардың жауабы әлі табыла қоймады. Бұл ми зерттеушілер мен тіл мамандарының басын қатыруда. Дегенмен, бұл мәселе бәрімізге қатысты... Сенің сөзің – сенің айнаң ба?