Paano na-encode ng mga wika ang panahunan at aspeto?

Sa pag-aaral ng wika, dalawa sa pinakamahalagang aspekto ang tinatawag na “tense“ at “aspect“. Ang tense ay tumutukoy sa oras ng isang aksyon na ginaganap, magaganap, o nagawa na. Samantala, ang aspect ay tumutukoy sa estado ng isang aksyon, kung ito‘y nagpapatuloy, tapos na, o paulit-ulit.

Ang mga wikang tulad ng Ingles ay nagpapahayag ng tense gamit ang mga pandiwa. Halimbawa, ginagamitan ng “ed“ ang pandiwa para ipahayag ang nakaraang tense, at “will“ para sa hinaharap. Ang kasalukuyang tense naman ay walang dagdag na pantig.

Sa aspektong pandiwa, ginagamit rin ng Ingles ang iba‘t ibang mga salita. Ang kasalukuyang nagpapatuloy ay binubuo ng “am/is/are“ at “ing“ form ng pandiwa. Ang perpektong aspekto naman ay ginagamitan ng “have/has“ at past participle.

Sa Filipino naman, ang mga salitang pandiwa ay nagbabago depende sa tense. Ang salitang “-um-“ ay ginagamit para sa nagawa o nagaganap na aksyon, at ang “-in-“ ay para sa hinaharap. Halimbawa, “kumain“ para sa nakaraan at “kakain“ para sa hinaharap.

Sa aspektong pandiwa, ang “-ing“ ay ginagamit para sa nagpapatuloy na aksyon, at “-in“ para sa natapos na aksyon. Ang mga salitang pandiwang nagtatapos sa “-in“ ay maaaring ipahiwatig ang paulit-ulit na aksyon.

Sa mga wikang tulad ng Mandarin, hindi sila masyadong nagpapahayag ng tense gamit ang kanilang mga pandiwa. Sa halip, ginagamit nila ang mga salitang nagpapahiwatig ng oras upang ipahayag ang tense.

Ang mga wika ay naiiba sa kanilang mga paraan ng pag-encode ng tense at aspect. Sa ibang mga wika, maaaring hindi gaanong pinahahalagahan ang mga ito, habang sa iba, ito‘y may mahalagang papel sa estruktura ng pangungusap.

Sa kabuuan, ang tense at aspect ay dalawa sa pinakamahalagang elemento ng isang wika. Ito ay nagbibigay-direksyon sa kung paano natin inuunawaan ang isang pangungusap, pati na rin ang oras at kalagayan ng isang aksyon.